Mülakat Teknikleri
- Mülakat Öncesi
Başarılı bir mülakat için öncesinde hazırlanmalısınız. Görüşmelerden başarıyla çıkan adaylar genellikle, potansiyel işverenlerinin yaptığı işler ve üstlenecekleri görevler hakkında önceden araştırma yapmış ve kendi deneyimlerini işverenin gereksinimlerine uyarlamış olanlardır.
Başvurduğunuz şirketin web sitesini mutlaka ziyaret ediniz. Olabildiğince söz konusu şirket ve aday olduğunuz pozisyonla ilgili bilgi alınız. Aday olduğunuz şirkette çalışan arkadaşlarınız varsa, şirket ve pozisyon hakkında bilgi almak faydalı olabilir.
Mülakat yapan kişi üzerinde olumlu bir izlenim bırakmak için, ilgi göstererek, söz konusu şirket hakkında, adı ve adresinden daha fazla bilgi edininiz. Aday olduğunuz şirketin ürün ve hizmetlerini araştırınız. Eğer bu ürünler ve hizmetler tüketici ürün ve hizmetleri ise, bu ürünlerle ilgili deneyim yaşamak ve bunu mülakatta paylaşmak olumlu bir izlenim bırakacaktır.
- Kapak Yazısı
Kapak yazısı genel olarak bir sayfayı geçmemelidir. Kariyer ilişkinizle ilgili olarak, neden söz konusu şirkette çalışmayı istediğinizi, neden bu pozisyonda çalışmak istediğinizi özet olarak anlatabilirsiniz. O kuruma sağlayabileceğiniz katkıları da mutlaka bu kapak yazısında belirtmelisiniz. Kapak yazısında CV nize atıfta bulununuz. Kapak yazısının hedefi CV yi okutmaya teşvik etmektir. CV nin hedefi ise mülakata davet edilmeyi sağlamaktır.
- CV (Özgeçmiş)
CV nizi kısa ve öz tutunuz.
Özgeçmiş ne çok uzun, ne de çok kısa olmalıdır. Yeni mezun bir adayın özgeçmişi bir sayfa olabilir. Ama 10-15 yıllık deneyimi olan bir adayın özgeçmişinin sadece 1 sayfa olması, potansiyel işvereninizin sizi yeterince tanımasına imkân sağlamaz. Beş sayfanın üzerindeki CV ler ise değerlendiren kişilerin zaman kısıtlarından dolayı riskler oluşturacaktır.
CV nin İçeriği
Yetkinliklerinizi etkin bir şekilde ifade etmeniz ve özgeçmişiniz aracılığı ile potansiyel işverenlerinize doğru mesajları iletmeniz hayati önem taşır. Eğitiminiz ve önceki deneyimleriniz ve özelliklerinizin şirketin ihtiyaçlarına uygunluğunu anlatan CV’niz, sizin en önemli belgenizdir. CV’nizi aradığınız işe uygun olarak hazırlamak önemlidir ancak eğitiminiz, deneyimlerini ve niteliklerinizle ilgili olarak dürüst olmalısınız. CV nizde yazan her şey gerçeğe uygun olmalıdır.
Teknik becerileriniz, deneyimleriniz hakkında kısa, öz ve gerekli bilgiler içeren, profesyonelce sunulmuş bir CV, mülakata davet edilmenizde ve olumlu bir mülakat yapmanızda önemli rol oynar. Mükemmel bir CV’yi tarif etmek imkânsız olsa da, CV’nizi hazırlarken aşağıdaki noktaları dikkate almanızı öneriyoruz.
Kolaylıkla okunsun.
CV’niz anlaşılır olsun. Okunması ne kadar kolay olursa, ilgi çekme olasılığı o kadar yüksek olur. Sadece daha önce çalıştığınız şirketlerdeki kişilerin anlayabileceği şirkete özgü kısaltmaları asla CV nizde kullanmayınız. Kullansanız dahi, CV de ilk geçtiği yerde parantez içerisinde anlamını ifade ediniz. Ne çok büyük ne de çok küçük fontlar kullanınız. Okuyan kişinin gözünü yormayacak font büyüklüğü 10-12 puntodur. En çok bilinen temel font karakterlerini kullanınız.
Kolay okunması için CV’nizde başlıklara ayırınız. Örneğin, Kişisel Bilgiler, Eğitim, İş Deneyimleri gibi.
Zaman Akışına Dikkat Ediniz.
Deneyimlerinizi anlatırken, kronolojik sıraya özen gösteriniz. Deneyimlerinizden bahsederken her zaman sondan başlayınız. En çok dikkate alınacak deneyim genellikle son deneyimlerinizdir. Uzun yıllar iş deneyimine sahip olan adaylar son deneyimlerinizi daha detaylı yazarken, kariyerinin başındaki pozisyonları daha az detaylı anlatabilirler.
Aynı iş yerinde terfi ederek veya atanarak, farklı pozisyonlarda çalıştıysanız bu durumu mutlaka CV inizde belirtiniz.
Projelerinizden ve Başarı Öykülerinizden Bahsediniz.
CV nizde iş yerinde aldığınız ödüllerden, başarılı projelerinizden, yüksek performans skorlarınızdan bahsedebilirsiniz.
CV nin Dili
CV nizi 3. kişi ağzı ile ve imla kurallarına uygun olarak yazınız. İyi düzeyde yabancı dil biliyorsanız. CV inizi yabancı dilde de yazabilirsiniz. Asla, yetkin olmadığınız bir yabancı dilde; başkasına CV hazırlatarak söz konusu yabancı dili iyi biliyormuş imajı yaratmaya çalışmayınız. Bu durum mülakat ve değerlendirmelerde mutlaka ortaya çıkacak ve sizi zor durumda bırakacaktır.
Mesleki Eğitim ve Sertifikalar
İşe alım sürecinde size avantaj sağlayacağını düşündüğünüz mesleki eğitim ve sertifika bilgilerine CV inizde yer verebilirsiniz.
- Mülakat
Mülakat yerinin adresini tam olarak öğrenin. Önceden ulaşım imkanlarını araştırınız. Başka bir şehirden mülakata geliyorsanız, söz konusu şirket ulaşım masraflarınızı ödemiyor olsa dahi, seyahat planınızı önceden paylaşınız. Böylelikle mücbir sebeplerden kaynaklanan gecikmeler için mazeretinizi daha net ifade edebilirsiniz.
Kendi aracınızla gidecekseniz, nereye park edeceğinizi planlayınız. Görüşme yapacağınız mekâna en az 15 dakika önce gidiniz. Özellikle plazalarda güvenlikte, asansörde ve resepsiyonda harcayacağınız zamanı da göz önüne alınız.
Eğer bir iş başvuru formu doldurmanız isteniyorsa, formu doğru, düzenli ve tam olarak doldurmaya özen gösterin.
CV'nizi yanınızda getirmeyi sakın unutmayın. İstemişlerse, profesyonelce çekilmiş bir vesikalık fotoğraf da getiriniz.
Giyim
İyi bir ilk izlenim için tek şansınız vardır. Dış görünüşünüz iyi bir ilk izlenim için önemlidir. Aday olduğunuz firmanın sektörüne ve firmanın giyim koduna uygun giyinmeye özen gösteriniz. Kıyafetleriniz temiz ve ütülü olsun. Abartılı parfüm kullanmayınız. Saçlarınız ve makyajınız profesyonel bir görüntü versin. Erkek adayların sakal traşı olarak gitmeleri olumlu izlenim bırakacaktır.
İlk Karşılaşma
Bekletilmiş de olsanız, size yardımcı olmaya çalışan resepsiyonist ve sekreterlere olumlu davranınız. Az sonra gerçekleştireceğiniz önemli mülakat öncesi moralinizi bozacak gereksiz gerginliklerden uzak durunuz.
Güler yüzlü bir şekilde, mülakat yapacağınız kişinin elini, karşınızdaki kişinin canını yakmayacak ama enerjik bir şekilde sıkınız.
Sempatik tavırlar sergileyiniz. İkram önerilerini geri çevirmeyiniz ama çay/kahve ve/veya su ile sınırlı tutunuz.
Mülakat
Mülakat yapan kişinin adını ve şirketteki rolünü tam olarak öğreniniz. Mülakatta birden fazla kişi varsa, gerçek karar vericinin kim olduğunu anlamak için unvanları detayı ile anlamaya çalışınız. Göz temasını tüm grupla kurmaya çalışınız.
Mülakatı yapan kişinin mülakatı yönlendirmesine izin veriniz. Karşınızdaki kişi sizden daha az deneyimli olsa dahi, mülakatı yönetmeye kalkışmak size bir fayda sağlamaz. Sorulan soruları iyi dinleyiniz ve sadece soruları cevaplayınız. İlgisiz konulardan bahsederek konunun dağılmasına yol açmayınız. Mülakatı yapan kişi soruları bittikten sonra kendinizi ifade etmeniz için size ayrıca fırsat verecektir. Vermezse ilave söyleyecekleriniz için söz isteyiniz.
Mülakat sırasında gerekiyorsa, görüşmeciden sorularını tam olarak cevaplayıp cevaplamadığınıza dair ilgili geri bildirim isteyiniz.
Mülakattan önce, güçlü ve geliştirmeniz gereken özellikler gibi klişe sorular üzerinde düşünün ve hazırlıklı olun. Yetkinlik bazlı mülakatlar için örnek vakalarla ilgili hazırlık yapınız. Önceki iş deneyimlerinizde yaşadığınız vakalar için durum, görev, aksiyon ve sonuç aşamaları ile ilgili hazırlanın.
İş görüşmesi, sadece işverenin soru sorduğu bir bilgi yarışması değildir. Çalışmaya aday olduğunuz şirket hakkında soru sorabilirsiniz, hatta sorduğunuz soruları dikkatli seçerseniz, bu durumu kendi lehinize çevirebilirsiniz. Bu yüzden görüşme öncesinde, şirket hakkında iyi bir araştırma yapmalısınız. Daha önce firmayla ilgili araştırma yapmak, görüşme sırasında sorabileceğiniz sorulara odaklanmanızı sağlar. Çok soru sormamaya ve karşı tarafın sözünü kesmemeye özen gösterin. İş görüşmesi yapan kişinin maddi konulara değinmesini beklemeden bununla ilgili soru sormayın. Bunun yanı sıra mülakatçı size "Sorunuz var mı?" dediğinde hiçbir şey sormuyor olmanız ilgisiz ve yaratıcılıktan uzak olduğunuz izlenimini verecektir
Mülakat sırasında CV inizi ve iş ilanı metnini yanınızda bulundurunuz. Ayrıca not almak için mutlaka kâğıt kaleminiz olsun. Ama not almak, göz teması kurmak ve kendinizi etkin bir şekilde anlatmanızın önüne geçmesin.
Mülakattan ayrılmadan önce bir sonraki adım ile ilgili mutabakat sağlayınız. Süreç nasıl devam edecek? Bir başka görüşme daha olacak mı ? Sorularını sorunuz. Ayrılmadan önce tanıştığınıza memnun olduğunuzu ve size ayırdıkları zaman için mutlaka teşekkür ediniz.
Mülakatta Beden Dili
İş yaşamında beden dili, çoğu zaman sözcüklerin ötesine geçer. Sadece elinizin duruşuyla, binlerce kelimeyle ifade edemeyeceğiniz şeyleri ifade edebilirsiniz.
Mülakat koltuğunda kesinlikle yayılarak oturulmamalı. Ama koltuğun ucuna gergin bir şekilde ilişerek de oturulmamalı . Enerjik ve kendine güvenli bir şekilde hafifçe arkaya yaslanarak oturulabilir. Otururken ceketinizin düğmesini çözebilirsiniz.
Mülakat sırasında el ve yüz hareketlerinize çok dikkat etmek gerekiyor. Bazen küçük bir hareket söylenenden bambaşka bir şey ifade edebiliyor. Örneğin basit bir burna dokunma hareketi size, karşınızdakinin doğru sözlü olmadığını gösterebiliyor.
Başımızı hareket ettirmemizin nedeni, diğerlerinden onay alma isteğimizdir. Bu yüzden de güçlü görünmenin bir yolu da baş hareketlerini en aza indirmekten geçiyor.
Son olarak ellerimiz ne söylediğimizi vurguluyor. Örneğin işaret ederek "orada", el sallayarak "görüşürüz" diyoruz. İki elimizi birleştirip piramit görünümü verdiğimizde ise bu, güç anlamına geliyor. Karşınızda biri elleri piramit şeklinde sizi göstererek oturuyorsa bilin ki o, ya sizin patronunuz ya da gelecekte patronunuz olacaktır.
Sadece yüzünüzle değil, tüm vücudunuzla dönmeniz "tam yüzleşme" anlamına geliyor ve kollarınızı göğsünüzde bağlamamak, bacak bacak üstüne atmamak da bu açıklığı pekiştiriyor. Çünkü bu tür hareketler niteliklerinizi sakladığınızı iletiyor. Kollarınızı kavuşturmak ise kendinizi savunmaya çalıştığınızın ifadesi.
Konuşulan kişiye tam olarak dönmek, güvenilir ve kendinden emin bir tavrı gösteriyor.
Bacak bacak üstüne atmış, kollarını kavuşturmuş ve hafif yana dönük biriyle konuşurken, onun sizinle ilgilenilmediğini hissediyorsunuz. Durum tersi olduğunda ise anlattıklarınızla ilgilendiği mesajını alıyorsunuz.
Herkesin rahatsız bazı olduğu ortak jestler var ki, onlar da gergin durumlarda vücudun verdiği tepki olarak karşımıza çıkıyor: Tırnak yeme, saçla oynama, sakız çiğneme ve diş gıcırdatma gibi...
Konuşurken ya da dinlerken göz temasını sağlamadan, karşınızdakine dürüst ve kendine güvenen biri olduğunuzu göstermeniz mümkün değil.
- Mülakat Sonrası
Mülakattan hemen sonra henüz hafızanız tazeyken görüşmenin bir özetini çıkarın: görüştüğünüz kişilerin adları ve unvanlarını not ediniz. Mülakatın iyi geçen yönleri ile size sorun çıkaran yönlerini yazın (eğer sizi ararlarsa, bu analiz bir sonraki görüşmenizin çok daha başarılı geçmesine yardımcı olacaktır; eğer aramazlarsa, bir başkası ile yapacağınız görüşmeye daha iyi hazırlanmış olursunuz). Eğer bir danışman firma aracılığı ile mülakata gittiyseniz, danışman firmayı arayarak mülakatla ilgili bilgi veriniz. Mülakatla ilgili iyi geçen ve iyi geçemeyen konuları danışman firmanız ile açık yüreklilikle paylaşınız. Danışman firmanın sizin hakkınızda, potansiyel işvereninize daha etkin bilgi verebilmesi için görüşmenin nasıl geçtiğini bilmesi gerekir.
Sizle mülakat yapan kişiler mail adreslerini veya kartvizitlerini paylaşmışlarsa, mülakat sonrası ayırdıkları zaman için kısa bir teşekkür maili yazabilirsiniz.
- Mülakatlarda Yapmanız ve Yapmamanız Gerekenler
İlk izleniminiz için asla ikinci bir şansınız olmaz.
Yapılması Gerekenler
- Mülakat yerinin açık, ayrıntılı yol tarifini aldığınızdan emin olun.
- Mülakattan bir-iki gün önce orayı keşfe gidin, özellikle bölgenin yabancısıysanız.
- Mülakattan yaklaşık 15 dakika önce şirkete ulaşın.
- İş görüşmesine uygun giyinerek gidin.
- Karşı tarafa güven verin.
- Soruları dürüstçe ve tereddüt etmeden yanıtlayın.
- İçten davranın.
- İşverenin bakış açısıyla konuşun ve şirket için neler yapabileceğinizden bahsedin.
- Mülakat öncesi şirket hakkında İnternet’ten, gazetelerden vs. araştırma yapın.
- Kiminle görüşeceğinizden haberdar olun (adı, unvanı vs.)
- CV’nizdeki bilgilere hâkim olun.
- Gülümseyin, kuvvetli tokalaşın ve göz teması kurun.
- Anlaşılır ve akıcı konuşun ama hızlı konuşmayın.
- Karşınızdakini dikkatle dinleyin.
- Profesyonel bir görüntü verin – daima!
- Şirketle ilgilendiğinizi belirtin ve işi isteyin.
Yapılmaması Gerekenler
- Özel bir ofise ucundan sular damlayan bir şemsiye ile girmeyin.
- Büyük bir el çantası ya da ağır bir evrak çantası taşımayın.
- Kirli, sarkık ya da aşırı dar kıyafetler giymeyin.
- Yer gösterilmeden oturmayın.
- Sigara içmeyin ve aşırı miktarda tıraş losyonu/parfüm sürmeyin.
- Sakız çiğnemeyin.
- İş size teklif edilene kadar alacağınız maaşı sormayın.
- Anlamadığınız konularda soru sormaktan çekinmeyin.
- Eski işvereniniz veya pozisyonunuz aleyhinde konuşmayın.
- Eski işvereninizle ilgili gizli sayılabilecek bilgileri afişe etmeyiniz.
- Tüm sorulara sabırla cevap veriniz Kesinlikle “bu konu CV imde var neden tekrar soruyorsunuz?” şeklinde yakışıksız bir tepki vermeyiniz. Unutmayınız ki işverenler, mülakat sırasında sizin iletişim becerini ve kendinizi ifade etme yeteneğinizi de değerlendirirler.
Firma ve Pozisyon Hakkında Sorulması Gereken Sorular
Sorduğunuz sorular, yanıtladığınız sorular kadar önemli olabilir. Soru sorarak, şirketin felsefesi ve atmosferi, görüştüğünüz pozisyon ve şirketin çalışanlarından beklentileri hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz. Soru sormak, şirket hakkında daha fazla bilgi sahibi olmanızı sağlamanın yanı sıra, söz konusu pozisyonla ciddi olarak ilgilendiğinizi de ortaya koyar.
Şirket ve pozisyon hakkında sorabileceğiniz birkaç örnek soruyu aşağıda bulabilirsiniz.
Şirket Hakkında Sorabileceğiniz Sorular
- Şirketinizin misyonu ve vizyonu nedir?
- Geleceğe yönelik planlarınız nelerdir?
- Şirketin karşı karşıya olduğu zorluklar nelerdir?
- Şirket kültürü nasıldır? Değerler nelerdir?
- Bu bölümün atmosferini nasıl tanımlarsınız?
- Şirketinizde kaç kişi istihdam ediliyor?
- Size ait başka şirketler/iştirakler var mı?
- Kurumsal yapınız nedir?
- Başlıca rakipleriniz kimler?
- Kaç yıldır faaliyet gösteriyorsunuz?
Pozisyonla İlgili Sorabileceğiniz Sorular
- Bu pozisyon, yeni oluşturulmuş bir görev mi yoksa mevcut bir görev mi? Yeni ise, neden böyle bir pozisyona gerek duyuldu?
- Bu pozisyon şirketin organizasyon yapısı içinde nereye oturuyor?
- Bu pozisyondaki bir kişi zamanını nasıl kullanır? Gerçekleştireceği aktiviteler nelerdir?
- Bu kişiden bekleyeceğiniz en önemli iki/üç şey nedir?
- Bu pozisyondaki bir kişi şirket içi ve şirket dışı kimlerle etkileşir?
- İlerleme olanağı var mı? Varsa, bu pozisyonun önündeki diğer kariyer fırsatları neler olabilir?
- Performans değerlendirmesini hangi kriterlere göre yapıyorsunuz?
- İş ile ilgili ne tür eğitim olanakları sunuyorsunuz?
- Kararınızı ne zaman vereceksiniz?